مطالعه سنجش محتوای فنل و فلاونوئیدی تام و ارزیابی عملکرد ضد اکسایشی عصاره متانلی اندام هوایی گیاه گل گاوزبان (echium amoenum l.) در شرایط آزمایشگاهی

مقدمه: در طبّ سنّتی و نوین، گیاهان داروئی و عصاره ی آن ها دارای کاربردهایی در تغذیه، پزشکی و صنعت می باشند. ضدّ اکسایش ها شامل ترکیباتی هستند که با احیا کردن موجب جلوگیری از روند اکسیداسیون در سلول می شوند. گیاه گل گاوزبان (echium amoenum l.) در مناطق کوهستانی مازندران می روید و در طبّ سنّتی، اثرات بیولوژیک متفاوتی چون آرام بخشی، ضدّ التهاب، ضدّ افسردگی و خواص پیشگیری کننده ی سرطانی را دارد. هدف از این مطالعه بررسی محتوای تام فنلی و فلاونوئیدی و همچنین میزان فعّالیت ضدّ اکسایشی این گیاه است. مواد و روش­ها: در این مطالعه ی تجربی - آزمایشگاهی، محتوای تام فنلی عصاره ی متانولی اندام هوایی گل گاوزبان با استفاده از واکنش­گر فولین- سیوکالتیو در طول موج 760 نانومتر و محتوای تام فلاونوئیدی این عصاره با استفاده از معرّف آلومینیوم کلراید در طول موج 420 نانومتر سنجیده شد، سپس فعّالیت ضدّ اکسایشی عصاره در غلظت های متفاوت تهیه شد؛ در نهایت، محتواها به همراه فعّالیت ضدّ اکسایشی عصاره مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد محتوای تام فنلی برای عصاره ی گل گاوزبان µg gallic acid equivalent/ml 2±429 و محتوای فلاونوئید این عصاره µg quercetin equivalent/ml 52/1±56/148 است. در بررسی فعّالیت به دا­م­اندازی رادیکال با 2,2-diphenyl-1-picryl-hydrazylhydrate(dpph)، غلظت مهاری 50% (ic50) µg/ml178/11تعیین گردید. در ارزیابی فعّالیت احیاکنندگی مشخص شد عصاره ی گل گاوزبان اثرات قوی تری نسبت به ویتامین c داشت. در سنجش به دا­م­اندازی نیتریک اکساید، درصد مهار در عصاره ی متانولی برابر 89/57% و قدرت شلاته­کردن آهن برابر 51/74% تعیین گردید که از نظر آماری تفاوت معنی داری با ویتامین c و کوئرستین به ترتیب به میزان (0/0473=p) و (0/0096=p) از خود نشان داد. نتیجه گیری: نظر به نتایج حاصل، عصاره ی e.amoenum از خاصیت ضدّ اکسایشی قابل توجهی برخوردار بوده که باید بیش از قبل، مورد توجه قرار گیرد. همچنین عصاره ی گیاه به عنوان یک ترکیب آنتی اکسیدان با قابلیت رقابت با ویتامین c، می تواند در ساخت فرآورده های غذایی و داروئی مورد استفاده قرار گیرد.